Баланың зорлық-зомбылықсыз өмір сүруге құқығы бар

Қылмысты аса зоркөтермелеу - жазасызқалу. Марк Тулий Цицерон

Балаларға қатыгез қарау - бұл не? Балаларға қатыгез қараудеп ата-аналар немесе оларды алмастыратын адамдар тарапынан оның дене немесе психикалық денсаулығына зиян келтiретiн, оның оңтайлы дамуына кедергi келтiретiн кезкелге нәрекеттi немесе әре кетсiздiктi түсiну керек.

Балаларға заң тұрғысынан қатыгез қарау - ата-аналардың балаға қатысты заңмен тыйым салынған әрекеттері, оларды жасау белгілі бір құқықтық салдарға әкеп соғады.

Балаларға көру тұрғысынан қатыгез дікпен қарау – балаға медициналық көмек көрсетуді талап еткен зардаптардың туындауына әкеп соқтырған ата-аналардың әрекеттері немесе әрекет сіздігі.

Балаларға әлеумет танушылық көз қарастұрғысынан қатыгез қарау – дисфункционалды балалар-ата-ана қатынастарына негізделген ата-аналардың зорлық-зомбылық әрекеттері.

Балаларға психологиялық тұрғыдан қатыгез қарау – салдарын жою балаға психологиялық көмек көрсетуді талап ететін ата-аналардың іс-әрекеттері.

Балаға қатыгездікпен қараудың себебі – баланың әлеуметтік-психологиялық жетілмегендігі, оның ата-анасына немесе оларды алмастыратын адамдарға тәуелділігі, нәтижесінде бала ыңғайлы, алкөбінесе бұл адамдардың өз билігімен бақылауын көрсетуіне теріс эмоцияларға ден қоюы үшін жалғыз мүмкін объект болып табылады.

Физикалық зорлық-зомбылық – балаға қасақана дене жарақатын салу, сондай-ақ дене күшін кез келген өзгеде пайдалану (ауырсыну, бас бостандығынан айыру, психикалық белсенді заттарды пайдалануға мәж бүрлеу жәнет.б.), соның салдарынан оның дене немесе психикалық денсаулығына зиян келтіріледі, қалыпты дамуы бұзылады немесе осындай зардаптардың туындауының нақтықа упі туындайды. Бала қасақана қауіпті немесе қолайсыз жағдайда қалғанда, күш көрсету әрекетсіздік нысанында көрінуі мүмкін.

Эмоционалдық зорлық-зомбылықүнемі қорлау, айыптау және кемсітушілік басқа балалармен ұдайы теріс салыстыру, баланың өзін - ата-аналардың «ауыртпалығы» немесе «қателігі», баланы жазалау үшін немесе оған жек көру сезімінен елемей қорқыту немесе қорқыту, баланы құшақтаудан немесе ата-ана сүйіспеншілігінің басқа да көріністерінен айыру, жұбайына қатысты бала кезінде зорлық-зомбылық көрсету,баланы жүйелі түрде қорлау немесе қорлау, оған қоқан-лоққы жасау, тұрақты эмоциялық немесе мінез-құлық бұзушылықтарының туындауына әкеп соғатын оған теріс көзқарасты көрсету немесе бас тарту.Психикалық зорлық-зомбылық жарақаттан кейінгі стресстік бұзылудың туындауына әкеп соқтырған ауыр психикалық жарақаттың бір реттік әсері болады; сондай-ақ жеңіл психикалық жарақаттардың қайталама әсер ету жағдайлары, соның нәтижесінде бейімделудің бұзылуы туындайды.

Нәпсі құмарлық зорлық-зомбылық - баланы зорлық-зомбылық, қорқыту арқылы немесе сенімге қиянат жасау жолымен (дәрменсіз жай-күйді пайдалана отырып) жыныстық сипаттағы ic-әрекеттер жасауға тарту, бұл оның дене немесе психикалық денсаулығына зиян келтіреді не баланың психосексуалдық дамуын бұзады. Нәпсі құмарлық зорлық-зомбылық себептері:

- кездейсоқ (мас күйінде итермелеудің тежелуі).

- Жыныстық тартуды қанағаттандыру (объект бойынша жыныстық тартуды бұзу).

- Билік пен бақылауды көрсету

- Баланың негізгі қажеттіліктерін елемеу баланың денсаулығының нашарлауына, оның дамуының бұзылуына немесе жарақаталуына әкелетін баланың дамуымен күтіміне,тамақпен баспанаға,медициналық көмекке және қауіпсіздік кедеген қажеттіліктерін қанағаттандыру жөніндегі міндеттерін ата-аналардың немесе оларды алмастыратын адамдардың үнемінемесе мезгіл-мезгіл орындамауы.

Балаға қатыгездік әкелуі мүмкін:

-Өлім.

-Денсаулыққа зиян.

-Мүгедектік.

-Денедамуындағыартта қалу.

-Жұқпалыаурулар,оныңішіндежыныстықжолмен берілетін аурулар.

-Психосоматикалықаурулар.

-Жасөспірім кезіндегі жүктілік.

Психикалық денсаулыққа әсері:

-Психикалық дамудың кешігуі.

-Бейімделудің бұзылуы.

-Эмоционалды бұзылулар:депрессия,мазасыздық,қорқыныш.

- Өзін-өзі бағалау дың төмендеуі, өзін бүлінген,дәрменсіздеп қабылдау.

-Мектептегі нашар үлгерім.

Мінез-құлықтың бұзылуы:

-агрессивтілік,үйденкету,

-жыныстық мінез-құлық,промискуитет.

-Құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынастағы қиындықтар.

Әлеуметтік салдары:

-Қоғамның тиімді мүшесі бола алмау.

-Девиантты мінез-құлық:алкоголизм,нашақорлық,жезөкшелік, заңсыз әрекеттер.

-Жақсы ата-ана және отбасы адамы бола алмау.

-Өз балаларына қатыгездік.

Бала сүйіспеншілікте тәрбиеленуі тиіс, ал сүйіспеншілікті біз ең алдымен отбасынан білеміз. Балалар өз қажеттіліктері мен сезімдерін түсінбейді, дегенмен олардың әрқайсысының өз махаббат тілі бар. Баланы дұрыс тәрбиелеу үшін ата-аналар оның махаббат тілін білуі керек.

Есіңізде болсын, қиын сәтте Сіз жүгіне аласыз:

полиция-102

сенім телефоны -79320

отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселелері жөніндегі бірыңғай байланыс орталығы «111»

ЖӘНЕ... ЕСТЕРІҢІЗДЕ БОЛСЫН, СІЗДІҢ БАЛАҢЫЗДЫҢ ТАҒДЫРЫ - СІЗДІҢ ҚОЛЫҢЫЗДА!

Л.К.Мұрзахметова-Атбасар ауданы білім бөлімінің бас маманы